AD (İSİM) DEĞİŞTİRME VEYA DÜZELTME DAVASI NEDİR?
Kural olarak ad değiştirilmesi mümkün değildir ama haklı sebeplerin varlığı halinde adın değiştirilmesi hakim kararıyla mümkündür. Haklı sebeplerin varlığını her somut olayda hakim takdir eder.
Bu davalar adın yerine başka bir ad alınması halinde ad değiştirme davası (Ahmet isminin Mahmut olarak değiştirilmesi), sadece yazım hatalarının değiştirilmesi, harf eklenmesi gibi hallerde ise adın düzeltilmesi (Fatme isminin Fatma olarak düzeltilmesi) davası şeklinde adlandırılmaktadır.
Bu davalarda davacı, kaydın düzeltilmesi isteyen kişilerdir.
Kişisel durumlardaki değişikliklerin nüfus kaydında belirtilmesi ve doğru olmayan kayıtların düzeltilmesi ile “nüfus kayıtlarının düzeltilmesi” anlaşılır. “Kayıt düzeltilmesi”, aile kütüğüne düşürülmüş nüfus kaydının bir kısmının “düzeltilmesi” veya “değiştirilmesi”dir. Bu dava uygulamada “nüfus kaydının düzeltilmesi davası” olarak adlandırılmaktadır. Önemle vurgulanmalıdır ki; nüfus kaydının düzeltilmesine ilişkin davalarda, resmi kayıt ve belgelere başvurulabileceği gibi tanık dahil her türlü kanıta başvurulabilir.
Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 35. maddesi uyarınca ‘Kesinleşmiş mahkeme hükmü olmadıkça nüfus kütüklerinin hiçbir kaydı düzeltilemez ve kayıtların anlamını ve taşıdığı bilgileri değiştirecek şerhler konulamaz. Ancak olayların aile kütüklerine tescili esnasında yapılan maddî hatalar nüfus müdürlüğünce dayanak belgesine uygun olarak düzeltilir’. Bu nedenle kişilerin ad değiştirilmesi için dava açmaları zaruri olup idari başvuru yolu ile adın değiştirilmesi mümkün değildir.
Kayıt düzeltme davaları nüfus müdürü veya görevlendireceği memur huzurunda görülür. İlgili nüfus müdürlüklerine tebligat çıkarılmadan ya da memur huzurunda dava görülmeden karar verilmesi bozma nedenidir.
Adının düzeltilmesine karar verilen kişinin çocukları var ise mahkeme kararında bu işleme ilişkin herhangi bir hüküm aranmaksızın çocukların kaydındaki ana veya baba adları da düzeltilir. Baba veya ana adının düzeltilmesinden önce yer değiştirme, evlenme, evlât edinme gibi nedenlerle bu haneden gitmiş olan ergin çocukların açık kayıtlarında da gerekli düzeltme işlemi yapılır.
Dava neticesinde verilen karara karşı, nüfus müdürlükleri ve davacılar her türlü kanun yoluna başvurmaya yetkilidir. Bu davalar kamu düzenine ilişkin olduğundan hakim re’sen delil toplayabilir.
Vekilin vekaletnamesinde adın düzeltilmesine ya da değiştirilmesine ilişkin özel yetkisinin bulunması gerekir. Genel yetkili vekaletname ile dava açılması halinde bu eksikliğin giderilmesi için süre verilmelidir.
ADIN İKİNCİ DEFA DEĞİŞTİRİLMESİ VEYA DÜZELTMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Daha önce adını değiştirmiş bir kişi haklı sebeplerin varlığı halinde daha sonra yeniden adını değiştirebilir.
+Yargıtay 8. HD., 2017/6725 E., 2017/17658 K. ‘…Davacı,… olan adının … olarak değiştirilmesini istemiş; mahkemece, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun Nüfus davaları kenar başlığını taşıyan 36. Maddesinin 1. Fıkrasının (b) bendinde “aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir” hükmüne yer verildiği, buna göre bir kişinin adına ilişkin kaydın ancak bir kez düzeltilebileceği, daha önce adı mahkeme kararı ile düzeltilmiş olan davacının adının ikinci kez düzeltilmesine karar verilmesi kanunen mümkün olmadığı gerekçesi ile davanın reddine reddine dair verilen karar davacı tarafından temyiz etmiştir.
Dosyadaki nüfus kaydına göre; 10.05.1985 doğumlu …ve … oğlu davacının, … 7. AHM’nin 1991/670 – 1991/824 sayılı kararı ile adı… iken… olarak değiştirildiği anlaşılmaktadır. Mahkemece, isim değiştirme talebinin haklı sebebe dayanıp dayanmadığı incelenmeksizin, “birden fazla isim tashihi yapılamayacağı” gerekçesiyle istek reddedilmiştir. Mahkemenin ret kararı, 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunun 36. maddesinin (1.) fıkrasının (b) bendinde yer alan “Aynı konuya ilişkin olarak nüfus kaydının düzeltilmesi davası ancak bir kere açılabilir” şeklindeki hükme dayanmakta olup, bu hüküm Anayasa Mahkemesinin 30.03.2012 tarihli 2011/34-48 sayılı kararıyla iptal edilmiş ve iptal kararı 06.10.2012 tarih 28433 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmasıyla, yürürlükten kalktığından; mahkemece işin esasıyla ilgili deliller toplanıp, incelenmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, iptal edilmiş olan hükme dayanılarak davanın reddedilmesi doğru bulunmamıştır…’
ÖLEN KİŞİNİN ADININ DEĞİŞTİRİLMESİ VEYA DÜZELTMESİ MÜMKÜN MÜDÜR?
Ad değiştirme davaları kişiye sıkı sıkıya bağlı davalardan olup, çocukların ya da diğer mirasçıların ölüm halinde ölen kişinin adını değiştirmesi mümkün değildir.
AD (İSİM) DEĞİŞTİRME VEYA DÜZELTME DAVALARINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
Bu davalarda her türlü delil değerlendirilebilmekle birlikte, genellikle tanık beyanları üzerinden hüküm kurulmaktadır.
Adın değiştirilmesi için davacıların haklı sebep göstermesi gerekmektedir.
Evlilik birliği devam ettiği takdirde her iki eş birlikte dava açmalı ya da birinin açtığı davaya diğerinin muvafakat etmesi gerekir. Evlilik birliği sona ermiş ise velayet hakkı kendisinde bulunan kişi dava açabilir.
Her ne kadar daha önce adını değiştirmiş bir kişi haklı sebeplerin varlığı halinde daha sonra yeniden adını değiştirebilirse de, ad değişikliğinden kısa bir süre sonra yeniden değişiklik için dava açılması halinde makul sürenin yokluğu nedeniyle davanın reddi gerekir.
AD (İSİM) DEĞİŞTİRME VEYA DÜZELTME DAVALARINDA ZAMANAŞIMI NE KADAR?
Ad değiştirme-düzeltme davaları zamanaşımına tabi değildir. Bu nedenle her zaman açılabilir.
AD (İSİM) DEĞİŞTİRME VEYA DÜZELTME DAVALARINDA DAVACI VE DAVALI KİMLERDİR?
Ad değiştirme-düzeltme davalarında davacı, fiil ehliyetine sahip olan kişidir; kişi reşit değil ise velisi veya vasisidir.
Davalı da aynı şekilde, yaşını düzeltmek isteyen kişinin yerleşim yeri nüfus müdürlüğüdür.
AD (İSİM) DEĞİŞTİRME VEYA DÜZELTME DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?
Mahkemelerin görevi dava konusuna göre belirlenir. Nüfus kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin davalardan doğan her türlü uyuşmazlıklarda genel görevli mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemeleri görevlidir.
Davacının yerleşim yeri mahkemesi yetkili mahkemedir.