ELATMANIN ÖNLENMESİ (MÜDAHALENİN MENİ-İ) DAVASI NEDİR ?
Zilyetliğini tam olarak kaybetmemiş malikin, zilyetliğine zarar veren, onu kısmen ihlal eden veya kullanılmasını güçleştiren haksız kişiye karşı açtığı davaya elatmanın önlenmesi ya da müdahaleni men-i davası denir.
Elatmanın önlenmesi davası açılabilmesi için el atan kişinin kasıtlı ve kusurlu olması şart değildir, elatmanın varlığı yeterlidir. Elatmanın önlenmesi davası açılabilmesi için o şeyin hasara uğraması ya da zarar görmesi şart değildir. Elatmanın önlenmesi davası açılması zarar var ise tek başına onun giderilmesi sağlamaz, davada veya ayrıca açılacak dava ile zararın giderilmesinin de istenilmesi gerekir.
Elatmanın önlenmesi davasının dinlenilebilmesi için dava tarihinde de el atmanın devam ediyor olması gerekir. Dava tarihinden önce elatmaya son verilmiş ise, elatmanın önlenmesine karar verilemez.
Elatmaya uzun bir süre ses çıkarılmaması halinde dahi elatmanın önlenmesi davası açılabilir.
Elatmanın olup olmadığı uzmanlık gerektiren bir husus olup, taşınmazın niteliğine uygun bilirkişi marifetiyle keşif ve inceleme yapılarak ve haksız işgal belirlenmelidir.
ELATMANIN ÖNLENMESİ DAVASININ KONUSU NELERDİR?
Elatmanın önlenmesi davasının konusu taşınmaz maldır. Taşınır mallara el atılmış olsa dahi bu davalara konu olamaz.
ELATMANIN ÖNLENMESİ DAVALARINDA ZAMANAŞIMI NE KADAR?
Elatmanın önlenmesi davası ayni bir dava olduğu için haksız elatma sürdükçe her zaman açılabilir. Bu dava zamanaşımına uğramaz ve hak düşürücü süreye tabi değildir. Elatmaya uzun bir süre ses çıkarılmaması bu davanın açılmasına engel değildir.
ELATMANIN ÖNLENMESİ DAVALARINDA DAVACI VE DAVALI KİMLERDİR?
Elatmanın önlenmesi davalarında davacı, maliktir. Ayrıca intifa, irtifak, sükna hakkı gibi mülkiyetten ayrı olarak taşınmaz üzerinde kişisel hakkı bulunan kişilerde dava açabilir.
Mülkiyet paylı ise, müşterek maliklerden her biri tek başına dava açabilir. Elbirliği mülkiyetinde ise ortaklardan her biri, topluluğa giren hakların korunmasını sağlayabilir. Ortaklardan her biri diğer ortakların muvafakatını almadan veya iştiraki sağlamadan elatmanın önlenmesi davası açabileceklerdir.
Davalı ise, mülkiyet, zilyetlik, kişisel yararlanma, denetim ve gözetim hakkını engelleyen ve mülkiyet hakkını başkasına zarar verecek derecede aşırı kullanan kişilerdir. Davalının bizzat elatması zorunlu olmayıp, başka kişinin haksız olarak elatmasını sağlayana kişinin de elatan yanında bizzat davalı gösterilmesi gerekir.
+Yargıtay 1. HD., 2012/5351 E., 2012/8225 K. ‘…Türk Medeni Kanununun 702/4. maddesine yanlış anlam verilerek, elbirliği mülkiyetinde ortaklardan her birinin ortaklığın haklarını koruma amaçlı elatmanın önlenmesi davası açabileceği halde, “davacıların kendi paylarına yönelik istemde bulundukları ve böyle bir davada tüm ortakların olurlarının alınması veya miras şirketine temsilci atanması suretiyle taşınmazın tamamı hakkında hüküm kurulamayacağı” şeklindeki gerekçeyle, elatmanın önlenmesi davasının reddine hükmedilmesi de isabetsizdir…’
ELATMANIN ÖNLENMESİ DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME HANGİSİDİR?
Mahkemelerin görevi dava konusuna göre belirlenir. Elatmanın önlenmesi davalarında genel görevli mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemesi görevlidir.
Taşınmazlara ilişkin davalarda taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesi kesin yetkilidir. Taşınmazlara ilişkin yetki kuralı kamu düzeninden olup, mahkemece re’sen dikkate alınır. Bu nedenle elatmanın önlenmesi davalarında taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi yetkilidir.
ELATMANIN ÖNLENMESİ DAVALARINDA HARÇ VE YARGILAMA GİDERLERİNE NASIL HÜKMEDİLİR?
Elatmanın önlenmesi davaları nispi harç ve vekalet ücretine tabi davalardandır. Elatmanın önlenmesi davaları genellikle yıkım ve ecrimisil davalarıyla birlikte açılmaktadır. Bu durumda dava değeri, taşınmazın değeri ile bunların toplam değeri üzerinden belirlenir, bu toplam değer üzerinden tek bir harç ve vekalet ücreti takdiri gerekir.