GENEL TATİL ÜCRETİ NEDİR VE HANGİ ŞARTLARDA VERİLİR?
Genel tatil günleri; 1 Ocak, 23 Nisan, 1 Mayıs, 19 Mayıs, 15 Temmuz Demokrasi ve Milli Birlik Günü, 30 Ağustos günleri olmak üzere toplam 5 gün, arife günü yarım gün, 4 gün Kurban Bayramı, arife günü yarım gün, 3 gün Ramazan bayramı günleri olmak üzere toplam 9 günden, 28 Ekim yarım gün ve 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı da 1günden oluşmak olmak üzere toplamda 15,5 günlük süreleri kapsar.
Yukarıda belirtilen günlerde çalışan işçinin hak ettiği ücrete de genel tatil ücreti denir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 44. maddesi uyarınca;
Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde işyerlerinde çalışılıp çalışılmayacağı toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmeleri ile kararlaştırılır. Sözleşmelerde hüküm bulunmaması halinde söz konusu günlerde çalışılması için işçinin onayı gereklidir. Bu günlere ait ücretler 47’nci maddeye göre ödenir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 47. maddesi uyarınca;
Bu Kanun kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçilere, kanunlarda ulusal bayram ve genel tatil günü olarak kabul edilen günlerde çalışmazlarsa, bir iş karşılığı olmaksızın o günün ücretleri tam olarak, tatil yapmayarak çalışırlarsa ayrıca çalışılan her gün için bir günlük ücreti ödenir. Yüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işçilerin ulusal bayram ve genel tatil ücretleri işverence işçiye ödenir.
KİMLER GENEL TATİLİ ÜCRETİ ALABİLİR?
Yukarıda belirtilen genel tatil günlerinde çalışan işçinin hak ettiği ücrete de genel tatil ücreti denir. Bu günlerde 1 saat çalışılsa bile 1 günlük yevmiye ücretine hak kazanılır.
+Yargıtay 9. HD., 2016/6724 E., 2019/16332 K. ‘…Kabule göre de dini bayramlarda çalışmanın saat üzerinden hesabı hatalıdır. Genel tatil günlerinde bir saatlik çalışma dahi tam yevmiyeyi gerektirecek niteliktedir…’
GENEL TATİL GÜNLERİNDE ÇALIŞMA NASIL İSPATLANIR?
İşçi genel tatil günlerinde tatilinde çalıştığını ispatla yükümlüdür. Bu süreye ilişkin ücretinin ödendiğini de işveren ispatlamak zorundadır.
İşçinin imzasını taşıyan bordrolar aksi aynı nitelikle bir delil ile ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğinde olduğundan bordroda genel tatil günleri çalışma süresi gösterilmiş, buna ilişkin ücretler ödenmiş ise ve bu sürelerin üzerinde çalışma yapıldığına ilişkin bordrolar üzerinde ihtirazi kayıtta yok ise genel tatil günlerinde çalışma ancak yazılı delil ile ispatlanabilir. Bu durumda tanık dinlenilmesi mümkün değildir.
İmzalı ve ihtirazi kayıt ileri sürülmemiş olsa dahi işçi bordroda yazılı olanın dışında genel tatil günlerinde çalışma yaptığını ancak yazılı delil ile kanıtlayabilir.
+Yargıtay 9. HD., 2007/29051 E., 2008/28165 K. ‘…Bordroda, hafta tatili ve genel tatil günlerinde çalışmadım, aylık istihkakımı aldım, yazsa da çalışırken alınan bu ifade geçerli değildir…’
+Yargıtay 9. HD., 2007/10432 E., 2008/1595 K. ‘…Dairemizin yerleşik uygulamasına göre fazla mesai ve genel tatil alacaklarının bu şekilde bordroda sıfır (0) olarak gösterilmesi, herhangi bir tahakkuk ve ödeme içermemesi halinde davacı işçi, bu alacaklarla ilgili çalışmasını ispatlaması durumunda alacağa hak kazanır…’
GENEL TATİL ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
Genel tatil ücretleri, dönemsel çıplak ücretler baz alınarak hesaplanır. Giydirilmiş ücretten hesaplama yapılması mümkün değildir. Hesaplanan tutardan hakkaniyet indirimi yapılması mümkündür. Genel tatil ücretinde yapılan çalışmanın her bir gün karşılığı olarak işçinin bir günlük yevmiyesi hesaplanır. Bu günlerde 1 saat çalışılsa bile 1 günlük yevmiye ücretine hak kazanılır.
28 Ekim ve arife günleri yarım gün olduğundan ½ ücrete hak kazanılır. Tatil ücreti hesaplanırken hafta tatili ile çakışmamasına dikkat edilmelidir. Aksi durumda mükerrer hesaplama ortaya çıkacaktır. Örneğin Pazar günleri için hafta tatili ücreti hesaplanmış ise ayrıca bayram günleri için ücret hesaplanmamalıdır.
+Yargıtay 22. HD., 2014/23997 E., 2015/34572 K. ‘…Ulusal bayram ve genel tatil çalışması bakımından da, davacının tatil gününde sadece bir saat çalışması sebebiyle, bir saat çalışma karşılığı ücret hesaplanmış ise de, söz konusu tatilin de kesintisiz kullandırılması gereklidir. Tatil gününde bir saat çalışılmış ise de, çalışma karşılığı ücretin, bir günlük yevmiye tutarında ödenmesi gereklidir. Bu yöne aykırı kabulle sonuca gidilmesi hatalıdır…’
GENEL TATİL ÜCRETİNDEN HAKKANİYET İNDİRİMİ YAPILABİLİR Mİ?
Genel tatil ücretinin tanık anlatımlarına dayanılarak hesaplandığı durumlarda hakkaniyet indirimi yapılmalıdır. İndirim tüm alacak üzerinden yapılmalıdır. Bu durumda her somut olayda çalışılan süre dikkate alınarak daha fazla ya da daha az indirim yapılabilir.
Genel tatilde çalışıldığı tanık anlatımları yerine yazılı belgelere veya işveren kayıtları esas alınarak hesaplanması halinde hakkaniyet indirimi yapılmamalıdır.
Dikkat edilmesi gereken husus hakkaniyet indirimi yapıldığı takdirde indirim yapılan oran üzerinden davalı lehine yargılama giderlerine hükmedilmemelidir.
+Yargıtay 9. HD., 2015/20577 E., 2018/13996 K. ‘…Somut uyuşmazlıkta davacının fazla çalışma yaptığı ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığı taktiri delil niteliğindeki tanık beyanlarına göre belirlendiğinden, hesaplanan alacaktan karineye dayalı makul indirim (takdiri indirim) yapılmaması hatalı olup, bozmayı gerektirmiştir…’
GENEL TATİL ÜCRETİNİN ÖDENMEMESİ İŞÇİYE HAKLI FESİH İMKANI VERİR Mİ?
Genel tatil çalışma ücretinin ödenmemesi işçiye haklı fesih imkanı verir.
+Yargıtay 9. HD., 2015/9398 E., 2018/5909 K. ‘…Davacı işçilik alacaklarının ödenmediğini belirterek feshettiğini iddia etmiştir. Dosya içeriğine göre davacının ulusal bayram ve genel tatil ücret alacağının ödenmediği anlaşılmaktadır. İşçinin ücretlerinin (geniş anlamda ücret olup tatil ücretleri de dahildir) kanuna ve sözleşmeye göre ödenmemesi 4857 sayılı İş Kanun’un 24/2-e maddesi gereğince işçiye haklı fesih hakkı verir. İşçinin ödenmeyen tatil ücreti nedeniyle iş sözleşmesinin feshi haklı nedene dayandığından kıdem tazminatının kabulü gerekirken hatalı değerlendirme ile işverenin haklı nedenle feshi olarak hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…’
GENEL TATİL ÜCRETİ HESAPLANIRKEN BU MİKTARA NELER DAHİL EDİLİR?
Genel tatil ücretleri dönemsel ücretler baz alınarak hesaplanır. Giydirilmiş ücretten hesaplama yapılması mümkün değildir. Hesaplanan tutardan hakkaniyet indirimi yapılması mümkündür.
GENEL TATİL ÜCRETİNDEN VERGİ VE BENZERİ AD ALTINDA KESİNTİ YAPILABİLİR Mİ?
Genel tatil ücretinin neti hesaplanırken SGK ve işsizlik primi ile gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılarak net genel tatil ücreti bulunur.
+Yargıtay 9. HD., 2013/9343 E., 2015/5462 K. ‘…Fazla mesai ücretinin, hafta tatili ücretinin ve genel tatil ücretinin net miktarının hesaplanmasında gelir vergisi ve damga vergisi yanında sigorta priminin ve işsizlik priminin de düşülmesi gerektiğinin düşünülmemesi de hatalıdır…’
GENEL TATİL ÜCRETİNE FAİZ İSTENİLEBİLİR Mİ?
Genel tatil ücretine hak kazanıldığı takdirde bankalarca mevduata uygulanan en yüksek faiz istenilmesi mümkündür. Bu durumda işverenin dava tarihinden önce temerrüde düşürülmesi durumunda taleple bağlılık ilkesi gereği temerrüt tarihinden itibaren faiz uygulanması gerekir.
Kısmi dava olarak açılmış ve temerrüt yok ise dava veya ıslah tarihinden itibaren faize hükmedilmelidir.
Belirsiz alacak davası açılabildiği hallerde ise dava tarihinden önce temerrüde düşürülmemiş ise davanın açıldığı tarihten itibaren faiz uygulanması gerekir. Fesih tarihinden itibaren faize hükmedilmesi mümkün değildir.
GENEL TATİL ÜCRETİ NE KADAR SÜREDE ZAMANAŞIMINA UĞRAR?
Genel tatil ücretine ilişkin alacak talepleri hakkın doğumundan itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir.
+Yargıtay 9. HD., 2012/3938 E., 2012/25669 K. ‘…İşçi ücretlerine ilişkin davalar 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Fazla çalışma, hafta ve genel tatil alacakları bu tür alacaklardandır. Bu nedenle ıslahla talep edilen fazla çalışma, hafta ve genel tatil alacağının ıslah tarihinden geriye doğru 5 yılın dışında kalan ve dava dilekçesinde talep edilen miktardan fazla olan kısmı zamanaşımına uğramıştır…’