YILLIK İZİN ÜCRETİ NEDİR VE HANGİ ŞARTLARDA VERİLİR?
Yıllık izin ücreti, işyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
4857 sayılı İş Kanunu 53. madde uyarınca;
İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.
Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi;
- a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,
- b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,
- c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,
az olamaz.
Yer altı işlerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izin süreleri dörder gün arttırılarak uygulanır.
Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.
İşçinin yıllık izine hak kazanabilmesi için 1 yıl çalışması şarttır. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.
İşçiyi önceki dönemdeki çalışma sürelerine karşılık kullandırılan ya da karşılığı tam olarak ödenen yıllık izin ücretlerinin sonraki döneme eklenmesi mümkün değildir.
KİMLER YILLIK İZİN ALABİLİR?
4857 sayılı İş Kanunu 53. madde uyarınca 1 yıl üzeri çalışma süresini doldurmuş işçinin yıllık izin kullanma hakkı bulunmaktadır.
İŞÇİ İSTEDİĞİ ZAMAN YILLIK İZNİ KULLANABİLİR Mİ?
4857 sayılı İş Kanunu 60. madde uyarınca;
Yıllık ücretli izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya sıraya bağlı tutulacağı, yıllık izninin faydalı olması için işveren tarafından alınması gereken tedbirler ve izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle gösterilir.
Bu kapsamda yıllık izin talebi yönetmelik gereği izne ayrılma tarihinden 1 ay önce istenilmelidir. İşveren yönetim hakkı kapsamında izin tarihini belirler. İşçi izni onaylanmadan sadece talepte bulunarak izne çıkamaz. İşçi tarafından yıllık iznin kullandırılmasına ilişkin yasal sürelere ve usulüne uygun yapılan başvuruya rağmen işveren tarafından yıllık iznin uzun süre çeşitli bahanelerle kullandırılmaması veya talebe rağmen kullandırılmaması halinde işçi haklı olarak iş akdini sona erdirebilir.
YILLIK İZİN KULLANILIRKEN İŞÇİ İŞE ÇAĞIRILABİLİR Mİ?
Her ne kadar yıllık iznin kullandırılması tarihinin belirlenmesi işverenin yönetim hakkı kapsamında olsa da kullanılmasına karar verilen ve fiilen kullanılan yıllık izin döneminde işçinin kendi isteği dışında işe çağırılması mümkün değildir.
YILLIK İZİNLER SÜRESİNDE KULLANILMADIĞI TAKDİRDE İZİN HAKKI SONA ERER Mİ?
Yıllık izin hakkı kullanılmadığında devlet memurlarındaki gibi kullanılmayan izinlerin sona ermesi gibi bir durum söz konusu değildir. Kullanılmayan izin süreleri toplanır ve iş akdi devam ederken kullandırılmalıdır aksi halde iş akdinin sona ermesiyle birlikte bu izinler alacağa dönüşür. Bu durumda feshin haklı ya da haksız olmasının da bir önemi bulunmamaktadır.
YILLIK İZİNLERİN KULLANDIRILIĞINI İŞVEREN NASIL İSPATLAYABİLİR?
Yıllık iznin kullandırıldığı yazılı olarak imzalı bordrolar, izin defteri veya eş değer bir belge ile işveren tarafından ispatlanmalıdır, ispat külfeti işçiye yüklenemez. İşveren iznin kullandırıldığına dair tanık dinletemez.
İŞ AKDİ DEVAM EDEREN YILLIK İZİN ÜCRETİ İSTENEBİLİR Mİ?
Yıllık izin ücreti fesihle muaccel olur. İş akdi devam ederken işçinin yıllık izin ücreti talep etmesi mümkün değildir.
Yargıtay 9. HD., 2009/31393 E., 2011/50303 K. ‘…Somut olayda davacı halen çalışmasına devam ettiğini belirtmiştir. Yıllık izin ücretli izin alacağı, feshe bağlı olup iş akdi devam eden işçinin ücretli izin parası talep etmesi mümkün olmadığından talebin reddi gerekirken yerinden olmayan gerekçe ile kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir…’
İŞ AKDİ DEVAM EDEREN YAPILAN ÖDEME İLE YILLIK İZİN HAKKI ORTADAN KALDIRILABİLİR Mİ?
Çalışırken izne çıkmadan yapılan ödemeler ile yıllık izin hakkı ortadan kaldırılamaz. Bu nedenle ücret alınsa bile işçi fesihle birlikte izin ücreti isteyebilir.
Yargıtay 9. HD., 2016/2365 E., 2019/11395 K. ‘…Yıllık izin hakkı Anayasal temeli olan bir dinlenme hakkı olup, işçinin iş sözleşmesinin devamı sırasında ücrete dönüşmez ve bu haktan vazgeçilemez. İşçinin iş sözleşmesinin devamı süresinde kullanmadığı yıllık izinlere ait ücreti istemesi mümkün değildir. Çalışma sürerken yıllık izin kullanılmaksızın ücretinin ödenmesi, iş akdinin sona ermesinden sonra aynı dönem için yıllık izin ücretinin talep edilmesine engel değildir. Zira çalışma sürerken yıllık izin kullandırılması yerine ücretinin ödenmesi yıllık izin hakkını ortadan kaldırmaz…’
YILLIK İZİN ÜCRETİ NASIL HESAPLANIR?
Yıllık izin ücreti alacağı fesihle birlikte muaccel olduğundan dönemsel değil son ücret üzerinden hesaplanır. Hak kazanıldığı tarihlerdeki ücretler dikkate alınmaz.
İŞ YERİ DEVRİ HALİNDE YILLIK İZİNDEN KİM SORUMLUDUR?
İş yeri devri halinde yıllık izin ücretinden devralan işveren sorumlu olup, devreden ve devralan işveren arasında müteselsil sorumluluk yoktur.
Yargıtay 22. HD., 2013/22839 E., 2014/11501 K. ‘…İşyeri devrinin esasları ve sonuçları 4857 sayılı İş Kanunu’nun 6. maddesinde düzenlenmiştir. Sözü edilen hükümde, işyerinin veya bir bölümünün devrinde devir tarihinde mevcut olan iş sözleşmelerinin bütün hak ve borçlarıyla devralan işverene geçeceği öngörülmüştür. Feshe bağlı haklardan olan izin ücretlerinden son işveren sorumlu olup, devralan son alt işveren işçinin hak kazandığı yıllık izin ücret alacağının tamamından sorumludur…’
MEVSİMLİK İŞÇİLER VE KAMPANYA İŞÇİLERİNİN YILLIK İZİN HAKKI VAR MIDIR?
Mevsimlik işçiler ve kampanya işçilerinin iş akdinde açık bir düzenleme yapılmadığı takdirde yıllık izin hakları yoktur. Çalışma süresinin yıl içinde 11 ayın üzerine çıktığı yıllarda işin mevsimlik iş olmadığı ve işçinin yıllık izin hakkının olduğu kabul edilir.
YILLIK İZİN ÜCRETİ ALACAĞI HESAPLANIRKEN BU MİKTARA NELER DAHİL EDİLİR?
4857 sayılı İş Kanunu 59. madde uyarınca, iş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu hesaplamadan aşağıda vergi ve benzeri ad altında belirtilen kısımlar düşülerek net yıllık izin ücreti alacağı belirlenir.
YILLIK İZİN ÜCRETİ ALACAĞINDAN VERGİ VE BENZERİ AD ALTINDA KESİNTİ YAPILABİLİR Mİ?
Yıllık izin ücretinden SGK ve işsizlik primi ile gelir vergisi ve damga vergisi kesintileri yapılarak net yıllık izin ücreti bulunur.
YILLIK İZİN ALACAĞINDA FAİZ İSTENİLEBİLİR Mİ?
Yıllık izin alacağına hak kazanıldığı takdirde yasal faiz istenilmesi mümkündür.
İşverenin dava tarihinden önce temerrüde düşürülmesi durumunda taleple bağlılık ilkesi gereği temerrüt tarihinden itibaren faiz uygulanması gerekir.
Kısmi dava olarak açılmış ve temerrüt yok ise dava veya ıslah tarihinden itibaren faize hükmedilmelidir.
Belirsiz alacak davası açılabildiği hallerde ise dava tarihinden önce temerrüde düşürülmemiş ise davanın açıldığı tarihten itibaren faiz uygulanması gerekir
Fesih tarihinden itibaren faize hükmedilmesi mümkün değildir.
YILLIK İZİN ALACAĞI NE KADAR SÜREDE ZAMANAŞIMINA UĞRAR?
Yıllık izin alacağına ilişkin alacak talepleri hakkın doğumundan itibaren 5 yıllık zamanaşımına tabidir. Zamanaşımının başlangıç tarihi fesih tarihidir.
Yargıtay 22. HD., 2017/18839 E., 2019/12589 K. ‘…Somut uyuşmazlıkta davacının iş sözleşmesi 31.12.2009 tarihinde feshedilmiş olup, davacı 15.04.2011 tarihli dava dilekçesi ile fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak 200 TL yıllık izin ücreti alacağının davalıdan tahsilini talep etmiş, 16.01.2015 tarihli ıslah dilekçesi ile de izin ücreti alacağını ıslah etmiştir. Davalı taraf, ıslaha karşı zamanaşımı savunmasında bulunmuş ise de, mahkemece yıllık ücretli izin alacağı yönünden zamanaşımı süresinin iş sözleşmesinin feshi tarihinden itibaren on yıllık zamanaşımına tabi olduğu gerekçesiyle zamanaşımı süresinin dolmadığı kanaatine varılmıştır. Ne var ki, yıllık izin ücreti alacağı yönünden uygulanması gereken zamanaşımı süresi beş yıl olup, mahkemece hatalı hukuki değerlendirme yapılarak yıllık izin ücreti alacağının on yıllık zamanaşımına tabi tutulması isabetsizdir. Yıllık izin ücreti alacağında zamanaşımı süresinin beş yıl olarak kabulü ile buna göre davalı tarafın zamanaşımı savunması hakkında bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirmiştir…’